*تولد دوباره قهوخانه*
بعد از اشغال ایران توسط افغان ها که منجر به سقوط دولت صفویه شد وپس از آن به دلیل هرج ومرج ها وبی ثباتی های ی که طبعآ برکلیه ی مسایل زندگی در ایران اثر گذار بود،قهوخانه داری وقهوخانه نشینی تعطیل گردید و اگر قهوه خانه هایی هم هنوزفعالیت داشتند تعدادشان بسیار محدودبود.
تا اینکه در دوره قاجاریه مجددآ این مکان عمومی مورد توجه قرار گرفت وبه صورت یکی از پر رونق ترین ادوار عمر قهوه خانه در ایران در آمد در این دوره شاهنامه خوانی ،اسکندرنامه خوانی،شرح جنگ های مولای متقیان و بعضآ مداحی ونقالی در قهوه خانه ها رواج یافت ومرشدهای فروانی در این زمینه صاحب اسم وعنوان شدند که بی شک معروف ترین آن ها مرشد برزوو»است .
هر قهوخانه سوای ساختمانش که شبیه به دیگر قهوه خانه بود.مشتریانی خاص داشت و چنانچه امروز هنوز مرسوم است مشتریان اصلی قهوه خانه را صاحبان مشاغل خدماتی آزاد تشکیل می دادند وهر قهوه خانه پاتوق ومحل تجمع یک صنف بود وصاحبان مشاغلی مثل بنایی،عمله گی ،اسفالت کاری ،آشپزی ،باغبانی و.هریک در قهوه خانه ای جمع می شدند وکسانی که نیازمنداستفاده از نیروی کار چنین کارگرانی بودند به راحتی می توانستند با مراجعه به قهوه خانه محل تجمع ایشان ،با آنان وارد مذاکره شده ونظرشان تامین شود.
معروفترین وزیباترین قهوه خانه ی تهران در این دوره قهوه خانه یوز باشی بود که در پشت شمس العماره قرار داشت وشاهزادگان می نشستند.همچنین هرگاه یکی از شاعران نغزی می سرود ،به قهوه خانه یوزیاشی می رفت وبرای نزدیکان ومقربان شاه می خواند ودر صورتی که مناسب به نظر می رسید.وی را به شاه معرفی وموجبات صله گرفتنش را فراهم می ساختند.به طوری که بسیاری از شعرای درباری دوره ی قاجاریه از طریق همین قهوه خانه توانستند به دربار راه پیدا کنند وصاحب عناوین والقاب پر طمطراق شوند.
قهوه خانه معتبر ومعروف دیگر تهران در دوره قاجاریه قهوه خانهقنبر»در خیابان ناصریه بود که به علت سابقه ی ذهنی مردم از قهوه خانه قنبر قبلی (قهوه خانه ای که در دوره صفویه در تهران فعالیت داشت )ایجاد شده بود. نکته جالب توجه در باره قهوه خانه قنبر اینکه هر نوع مباحثه پیرامون مسایل مملکتی وحتی رومه خوانی ممنوع بود و د ر عوض درویش مرحب» نامی هر شب وگاهی هر روز به نقالی در آنجا می پرداخت وبا داستان ها وروایات شیرین مشتریان را سرگرم می کرد.
در بعضی از روزها نیز لوطی غلامحسین ولوطی عظبم که از عنترهای معروف تهران بودند در این قهوه خانه حضور یافته وبه انجام نمایش های جالبی با میمون می پرداختند وعلاوه بر این ،هراز چندگاه یکبار،گروهی از هنرمندان تخته حوضی (سیاه بازی )به اجرای نمایش پهلوان کچل »وگل بدن خانم» در این قهوه خانه می پرداختند. قهوه خانه تنبل در چهار راه سوسکی مرکز تجمع بابا شمل هاوکلاه نمدی ها ولوطی ها بود وقهوه خانه باغ اناری و سرگذر نیز جزو دیگر قهوه خانه های معروف تهران در زمان قاجاریه بود.
در آن روزها،از قهوه خانه برای داوری وحل وفصل مشکلات محلی وحتی گاهی مسایل خانوادگی استفاده به عمل می امدو معمولا انواع اختلافات و ودعاوی شخصی وشغلی در قهوه خانه توسط ریش سفیدان محل حل می شد.یکی دیگر از قهوه خانه های معروف تهران که در خیابان چراغ برق و در بالا خانه ساختمانی در نزدیکی خیابان پامنار واقع بوده ،قهوه خانه عرش نام داشت .
در این قهوه خانه استثنائی !قیمت یک جفت چای تازه دم سه شاهی ،قیمت سه مثقال تریاک ویک قلیان هفت شاهی بود ود رمجموع اهل فن می توانستند با پرداخت فقط ده شاهی ،حسابی میزان شوند!بعد از علنی شدن فعالیت های این قهوه خانه ،مخصوصا از سوی دولت هیچگونه واکنشی در برابرکارهای خلاف قانون صاحب ومشتریان دیده نشد،صاحبان بقیه قهوه خانه های تهران جرات وجسارتی پیدا کردند وتریاک ،شیره حشیش ،بنگ و.به صورت وسایل عادی پذیرائی قهوه خانه داران از مشتریان در آمد وکمی بعد تر پای مشروبات الکلی نیز به قهوه خانه باز شد وافرادی که تا قبل از آن ترس مقررات مذهبی وافکار عمومی حتی در خانه های خود جرات آشامیدن مشروبات الکلی را نداشتند،آزادانه ودر ملاعام به مشروب خوری وتظاهرات مستانه پرداختند وفروان اتفاق می افتاد که بر اثر افراد یکی از مشتریان در مشروبخوری مساله کوچکی باعث درگیری و زد وخورددر قهوخانه می شد ونظم محله ای به هم می ریخت .
قهوه خانه های سیار
در جوار فعالیت قهوه خانه های تهران ،عده ای نیز که فاقد سرمایه ومحل کسب جهت دایر کردن قهوه خانه بودندبه طور سیاراقدام به چای فروشی می کردند.
این کاسب های دوره گرد سماور بزرگی از حلبی یا آهن سفیدهمراه داشتندکه آن را با یک کمربند با خود حمل می کردند وعلاوه بر این کمربند قهوه چیان کمر بند دیگری هم به کمر می بستند که در آن استکان ونعلبکی جا سازی شده بود ویک سطل آب ویک ظرف مخصوص ذغال (برای جوش آوردن آب سماور)از مضافات این قهوه خانه سیار بود.
این گروه معمولا بساط خود را در پیاده روی مناطق پرجمعیت وحاشیه میادین شلوغ می گستردندو مشتریان آن ها را گارگران ،قاطرچی ها ،باراندازان ودر مواردی مسافرین شهرستانی تشکیل می دادند.
درباره این سایت